Choroby autoimmunologiczne po COVID-19 to fakt. Ryzyko jest nawet trzykrotnie większe – ostrzega wirusolog. To m.in. RZS i toczeń

Reakcje autoimmunologiczne u chorych na COVID-19 to fakt poznany już w czasie pandemii. Już pod koniec 2021 r. naukowcy odkryli, że związane z nimi autoprzeciwciała stanowiły powód ciężkiego przebiegu infekcji i 1 na 5 zgonów z powodu koronawirusa. Przeciwciała skierowane są we własne komponenty organizmu takie, jak interferony typu 1. – cytokiny kluczowe dla zwalczania zakażeń wirusami.

Zobacz: Wirusy i demencja – wykazano istotny związek. ryzyko rozwoju chorób neurologicznych jest większe nawet po ciężkiej grypie.

Badacze donosili też na temat odkrytego związku między nosicielstwem enterowirusów (zwłaszcza wirusa Coxsackie), a cukrzycą typu 1. W tej chorobie z autoagresji przeciwciała niszczą komórki trzustki. Wykazano też m.in. związek między zakażeniem wirusem Epstein-Barr i szeregiem ogólnoustrojowych schorzeń tego typu, takich jak toczeń rumieniowaty układowy, zespół Sjögrena, stwardnienie rozsiane czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Nie inaczej jest z SARS-CoV-2. Związek między zakażeniami koronawirusami a wspomnianą wyżej autoimmunologiczną chorobą stawów znany był już wcześniej, jednak teraz potwierdzono go na łamach „The Lancet” wraz z innymi zależnościami dotyczącymi infekcji wirusowych.

Do tej publikacji naukowców z Tajwanu odniosła się wirusolog prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska. Jak podała profesor, w badaniu porównano ponad 888 tys. osób po zakażeniu SARS-CoV-2 z grupą kontrolą ok. 3 mln osób, które nie chorowały na COVID-19.

– Okazało się, że po przejściu COVID-19 ok. trzykrotnie wzrasta ryzyko wystąpienia takich chorób autoimmunologicznych, jak reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, toczeń rumieniowaty układowy, łuszczyca, celiaklia czy cukrzyca typu 1 – poinformowała wirusolog.

Od momentu pojawienia się pierwszych doniesień o autoimmunologicznym potencjale SARS-CoV-2 naukowcy spodziewali się takich wyników badań. Jak stwierdziła prof. Szuster-Ciesielska: „[...]To zaczyna się teraz potwierdzać. Te choroby nie ujawniają się z dnia na dzień. Potrzeba czasu, żeby się rozwinęły i zostały zdiagnozowane. Niestety, ta liczba zgłoszeń znacząco teraz wzrasta, a trend ten będzie się utrwalać”.

Z cytowanych analiz wiemy, ile razy częściej po infekcji koronawirusem u pacjentów rozwijały się konkretne choroby autoimmunologiczne:

• reumatoidalne zapalenie stawów – 2,98,
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – 3,21,
• toczeń rumieniowaty układowy – 2,99,
• zapalenie skórno-mięśniowe – 1,96,
• twardzina układowa – 2,58,
• Zespół Sjögrena – 2,62,
• mieszana choroba tkanki łącznej (MCTD) – 3,14,
• choroba Behçeta – 2,32,
• polimialgia reumatyczna – 2,90,
• układowe zapalenie naczyń – 1,96,
• łuszczyca – 2,91,
• nieswoiste zapalenia jelit (IBD), m.in. choroba Leśniowskiego‑Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego – 1,78,
• celiakia – 2,68,
• cukrzyca typu 1 – 2,68.

Wirusolog przyznała również, że wirus SARS-CoV-2 osłabia nasz układ odpornościowy zmniejszając populacje niektórych komórek immunologicznych lub zmieniając ich funkcjonalność, ale nie jest w tym podobny do wirusa HIV.

– Absolutnie nie możemy porównywać ze sobą ich działania, bo są to wirusy należące do zupełnie różnych rodzin. Zmiany, które powoduje HIV, są postępujące w czasie i nieodwracalne, prowadząc rozwoju nieuleczalnego, nabytego zespołu niedoboru odporności – powiedziała wirusolog.

Prof. Szuster-Ciesielska wyjaśniła też, że zmiany wywołane przez SARS-CoV-2 są najprawdopodobniej odwracalne. Zapewniła też, że po eliminacji wirusa SARS-CoV-2 z organizmu komórki szpiku w dalszym ciągu będą wytwarzać limfocyty, a w konsekwencji populacja tych komórek zostanie odbudowywana. „Wtedy nasza obrona powinna wrócić do normy”– poinformowała. Jednocześnie zauważyła, że notowany jest wzrost reinfekcji SARS-CoV-2. Podała, że obecnie w Polsce 25 proc. zakażeń stanowią właśnie ponowne infekcje.

– Stąd pojawia się pytanie, czy powtarzające się z powodu różnych wariantów i subwariantów infekcje SARS-CoV-2 będą nasilać problem słabszej odporności organizmu. Zdarza się, że niektórzy chorują nawet 2-3 razy w ciągu roku. Po każdym takim kontakcie z wirusem dysfunkcja układu immunologicznego może się przedłużać – zwróciła uwagę prof. Szuster-Ciesielska.

(PAP)

Gabriela Bogaczyk
gab/ mir/ arz