Czarcia miotła może pojawić się na drzewie w twoim ogrodzie. Co zrobić i czym to w ogóle jest?

Czarcia miotła to rodzaj tak zwanej potworności roślin. Wprawdzie jedna nazwa jest gorsza od drugiej, ale w rzeczywistości dotyczą zjawiska, które występuje dość często na drzewach i krzewach. I choć jest pewnym zaburzeniem, to jego przyczyny są całkiem naturalne, a wygląd – ciekawy. Czarcie miotły to pędy, które zaczynają wyrastać bardzo gęsto i w nieuporządkowany sposób na gałęziach drzew i krzewów, zarówno iglastych, jak i liściastych.

Czarcie miotły często wyglądają jak małe, bardzo gęste drzewka rosnące na innym drzewie. Mogą mieć różny kształt: nieregularny, ale też kulisty, stożkowaty, „płaczący”, kolumnowy. Niekiedy ich liście lub igły mają inne zabarwienie niż na pozostałej części drzewa, bywa też, że pojawiają się wcześniej lub później niż na samym drzewie, albo opadają na zimę u gatunków zimozielonych.
Czarcie miotły najłatwiej zauważyć na drzewach liściastych zimą, ale i latem można je dostrzec. Pamiętajmy jednak, że nie wszystko, co wyrasta na gałęziach to właśnie te twory, bo bardzo podobnie wyglądają jemioły, które są zupełnie innymi roślinami niż drzewa (są ich półpasożytami).
Czarcie miotły mogą rosnąć przez ponad 20 lat. W dodatku na jednym drzewie może być po kilkanaście takich tworów.

Czarcie miotły powstają z różnych przyczyn i nie zawsze wiadomo, co jest powodem w danym przypadku. Często to skutek działania grzybów chorobotwórczych, które porażają pędy roślin i powodują zaburzenia ich wzrostu. Atak grzybów to częsta przyczyna powstawania czarcich mioteł na brzozach (powoduje je grzyb Taphrina betulina). Podobnie jest w przypadku jodeł, zaatakowanych przez inną chorobę, czyli rdzę jodły i goździkowatych (powodują ją grzyby Melampsorella caryophyllacearum).
Jako inne przyczyny powstawania czarcich mioteł wskazuje się też różne bakterie, roztocza lub inne szkodniki, które uszkadzają pędy i powodują ich nienaturalny wzrost.
Czarcie miotły mogą też powstawać z powodu mutacji zachodzących w stożku wzrostu pędów. Nie są to choroby, ale zmiany genetyczne, które mogą być spowodowane, m.in. zanieczyszczeniem środowiska, promieniowaniem, środkami chemicznymi (w tym owadobójczymi, ale nie tylko) itp.

Poznaj też: Szpeciele, czyli szkodniki roślin, przez które nie dojrzewają jeżyny. Atakują też inne krzewy i drzewa. Jak je zwalczać?

Okazuje się, że ten ostatni przypadek, czyli czarcie miotły, które powstają na skutek zmian genetycznych, a nie choroby, stają się początkiem nowych odmian ozdobnych niektórych drzew lub krzewów, w szczególności karłowych. Z czarcich mioteł najczęściej pobiera się zrazy, szczepione później na podkładkach (niekiedy też rozmnaża się je przez nasiona). W ten sposób uzyskuje się ozdobne odmiany m.in. świerków, ale też modrzewi, sosen, jodeł, jałowców oraz drzew liściastych, np. lipy czy miłorzębu.

Czarcie miotły same w sobie nie szkodzą drzewom. Jednak mogą wiązać się z chorobą grzybową, która drzewo osłabia (ale są jej objawem, a nie przyczyną). W takim przypadku czarcią miotłę można ściąć wraz z fragmentem pędu, z którego wyrasta. Należy to zrobić wiosną, żeby uniknąć rozprzestrzeniania się choroby. Jednak usuwanie czarcich mioteł nie jest koniecznością. Jest jeszcze jeden przypadek, kiedy trzeba to rozważyć, szczególnie w ogrodzie. To sytuacja, gdy czarcia miotła wyrosła na gałęzi, która może się złamać pod jej ciężarem. Wtedy, dla bezpieczeństwa, lepiej ją usunąć.

Sprawdź też: Co to są wilki na drzewach i pomidorach? Kiedy i jak trzeba je usuwać? Podpowiadamy

Czarcie miotły tradycyjnie były kojarzone z miotłami czarownic, które porzuciły je na drzewie, a te wrosły w nie. Alternatywną wersją jest to, że czarownice pozyskiwały „sprzęt latający” właśnie z drzew. Co ciekawe, w wielu językach europejskich (np. angielskim, francuskim, niemieckim, hiszpańskim, greckim) te twory na drzewach jednoznacznie wiązano z miotłami czarownic, wiedźm i diabłów. Jednak wierzono też, że mogą przynosić szczęście i chronić zarówno ludzi, jak i zwierzęta. W Polsce były też znane jako „piorunowy krzak”. Patrząc na te twory, szczególnie na bezlistnych drzewach, rzeczywiście trudno uniknąć skojarzeń z miotłą i jakimiś mrocznymi siłami, jednak w rzeczywistości jest to zupełnie naturalne zjawisko.

Wybrane źródła
www.tomszak.pl/Czarcie-miotly
www.drzewa.com.pl
zielnik-karpacki.pl
www.woodlandtrust.org.uk
organicplantcarellc.com